Như chúng ta biết, cao độ của tiêu, sáo nó không cố định, không chính xác 100%, người này làm khác sáo người kia làm, người này thổi khác người kia thổi, thổi buổi sáng khác buổi trưa khác, buổi tối khác. Sự chênh lệch về cao độ có thể lên tới 1 cung, sự chênh lệch nhìn thấy rõ giữa một người mới tập chơi và một người đã chơi tốt. Vậy tại sao lại có sự khác nhau như vậy??? Sau đây mình sẽ trình bày về các yếu tố ảnh hưởng đến cao độ của tiêu sáo (sáo trúc)
Ảnh hưởng của cấu tạo đến tần số tiêu sáo
Kích thước nòng trong: nòng trong bé thì âm cao (tần số lớn) và ngược lại thì âm thấp
Kích thướng lỗ: lỗ thổi, lỗ bấm càng to thì âm càng cao và ngược lại
Khoảng cách lỗ: lỗ thổi và lỗ bấm càng gần nhau thì âm càng cao và ngược lại.
Nút chặn: nút chặn càng gần thì âm càng cao và ngược lại (sự gần hay xa của nút chặn sẽ ảnh hưởng đến các nốt ở quảng 2, q3 và các nốt la si ở quảng 1 nhiều hơn các nốt thấp)
Ảnh hưởng của nhiệt độ môi trường đến tần số tiêu sáo
Nhiệt độ môi trường lòng trong ống sáo càng cao thì tần số càng cao. Tuy nhiên, nếu chúng ta thổi một thời gian, thì nhiệt độ trong lòng ống sáo sẽ ổn định vì đó là nhiệt độ của cơ thể (nhiệt độ của hơi trong cơ thể chúng ta). Dù thế, thì ít nhiều có cũng có sự ảnh hưởng, nó sẽ đặc biệt rõ ràng nếu chúng ta không xông hơi trước khi thổi, không biết làm nóng tiêu sáo.
Theo mùa: Mùa đông và mùa hè ở miền Trung và miền Bắc có sự chênh lệnh nhiệt độ rõ rệt. Thực tế, nhiều người cho thấy sáo vào mùa đông đến mùa hè thì cao độ sẽ tăng lên, nhiều lúc tăng rất rõ rệt đến gần 1/2 cung. Ở miền nam thì vấn đề này sẽ hạn chế hơn rất nhiều. Tuy nhiên, theo mình sự chênh lệnh giữa mùa đông và mùa hè nó chỉ ở mức 2-3 hz ở nốt a4 (tức tầm 5-10 %, là cái per cent trong máy đo âm tuner đó, 100% = 1/2 cung). Ví dụ: sáo mùa đông làm ở chuẩn âm 440 hz thì sang mùa hè nó tầm 443 hz. Vậy tại sao thực tế nó lại gần lên đến 1/2 cung. Mình giải thích như sau:
Thứ nhất: mùa đông thì chính người thổi sẽ thổi yếu hơn mùa hè do môi khô, nứt nẻ và hệ hô hấp cũng yếu hơn
Thứ hai: sáo càng thổi thường thì sẽ càng cao hơn do lòng trong sẽ trơn, mượt hơn và một vài lý do khác.
Một lý do trái chiều nữa đó là: mùa đông, sáo sẽ co lại nên tần số sẽ tăng bù được một chút cho các lý do ở trên. Vì thế mà, nếu các bạn biết làm nóng tiêu sáo, xông hơi kỹ, thì sự chênh lệch giữa mùa đông và mùa hè là không nhiều. “chẵng nhẽ, cứ một mùa lại làm một cây sáo khác nhau”
Ảnh hưởng của môi và làn hơi người chơi
Ngửa môi thì tần số cao và ngược lại
Hơi đầy, hơi khỏe, hơi mạnh thì tần số cao và ngược lại. Nguyên nhân là do luồng hơi luồng hơi thổi vào sẽ như làm ngắn lại ống cộng hưởng và … Nói chung, thực tế nó thế, chứ giải thích thì mình cũng chưa rõ ràng lắm.
Hơi lúc buổi sáng, khi mới ngủ dậy thường rất yếu, nên tiếng sáo sẽ yếu, cao độ sẽ bị non, hơi vào buổi chiều tối thường rất khỏe, đặc biệt là sau khi tập thể dục thể thao. Tuy nhiên nếu buổi tối lạnh, thì tần số sáo lại thấp đi.
Như vậy, khi test sáo, gặp những sai số các bạn không vội kết luận là cây sáo bị sai mà cũng nên xem lại bản thân và so sánh kỹ với những vấn đề được nêu ở trên. Với bài viết này, mình hi vọng giúp các bạn hiểu rõ hơn về tiêu sáo, hiểu và biết khắc phục các mặt hạn chế của tiêu sáo và cải thiện khả năng chơi sáo của bản thân, nhất là khả năng điều chỉnh cao độ trong một số trường hợp.
Học thổi sáo, chỗ nào khó nhất, làm thế nào để vượt qua được. Bài viết này giành cho những bạn mới bắt đầu học thổi sáo trúc.
Như mình biết, đã rất nhiều người từ bỏ tiêu sáo, chỉ vì thổi mãi chả ra được cái nốt gì. Trong khi mục tiêu của họ rất đơn giản, nó thể hiện ở những câu nói của họ như là: ” cậu ơi, liệu sau 3 tháng tớ có thổi nỗi bài nữ nhi tình cho người yêu tớ nghe không?” hay ” liệu từ giờ đến Tết tớ có thổi được bài lòng mẹ cho mẹ tớ nghe không?” … Đó là những câu hỏi của khá nhiều người đã hỏi mình khi mua sáo, đặc biệt là con gái. Mấy người này thường là rất mê sáo, nghe thổi sáo trên youtube suốt ngày, … nhưng mà, theo mình thấy thì rất nhiều người đã, sắp sửa bỏ cuộc, hoặc để mốc sáo. Lý do là: thổi mãi không ra cái âm thanh gì.
Mình thổi sáo cũng gà gà thôi, dù là cầm cây sáo thổi từ hồi lớp 11, hồi đó nói chung là bài nào cao hơn nốt fa2 thì thôi khỏi tập, chưa có cái gọi là cảm âm thì phải, vì mình cũng chả lên mạng bao giờ, chơi tập tọe với cái sáo chợ, có khi vài tháng mới chơi lần, … nói chung cho đến cuối năm thứ 4 ĐH cũng tự tin là biết thổi sáo, bài nào lên đến si2 thì nghỉ. Nói chung như thế đã rõ độ ngu … à, không, nói chung không biết tập và cũng không chịu tập. Sau đó là tham gia clb tiêu sáo ĐH Bách Khoa Hà Nội, hiện giờ nói chung là cũng biết thổi sơ sơ gọi là.
Năm nay mình đã sang năm thứ 6 (quá hạn hiện tại là 1 kỳ và hưa hẹn còn nhiều) nói chung tính sơ sơ và 7 năm chơi sáo rồi, mà tính cho công bằng là gần 2 năm gọi là biết tập nhưng nhác tập.
Nói vào chủ đề chính nhá!
– Thổi kêu sáo có nghĩa là: thổi ra tiếng ở mọi thế bấm chuẩn, thường thì khó nhất là nốt do1. Khi lên quảng cao thì nốt sol2 trở lên rất khó cho mấy người mới tập chơi.
– Theo mình việc quan trọng nhất để bắt đầu tập sáo đó là cầm sáo. Đây là bước mà mọi người thường xem nhẹ. Lý do: cầm sáo tốt thì ngón tay sẽ linh hoạt hơn, sáo chắc chắn hơn, và đây là yếu tố quyết định có thổi được sáo kêu không và âm có tròn tiếng không,… Một số clip đã hướng dẫn cách cầm sáo và làm thế nào để thổi được sáo kêu. Nhiều người đã xem nhưng vẫn xem nhẹ. Theo mình, để thổi sáo kêu, tiếng sáo đẹp thì: ngón tay bịt phải kín lỗ (hở nhiều thì không bị xịt chứ hở 1 tí là bị xịt ngay) , khi cầm sáo chuẩn, việc điều chỉnh môi vào lỗ thổi sẽ rất dể dàng, việc ấp ngã môi sẽ dể dàng hơn nếu bạn biết điều chỉnh bằng ngón cái tay phải, chỉ cần dương nó ra phía trước là sáo tự nhiên sẽ ngã ra. Như vậy mình sẽ không cần phải bẻ cả bàn tay mà ngã cây sáo ra nữa.
– Sáo và môi phải tựa vào nhau với 1 lực nhất định. Quan sát mấy bạn mới tập sáo, thường thì sáo và môi không có liên kết gì với nhau nên thổi khi được khi không, đang thổi kêu tự dưng xịt. Và như thế rất khó để căng môi tạo lỗ hơi nhỏ vào lỗ thổi sáo.
Thường thì:
– Mọi người rất chán khi tập cầm sáo và thổi kêu. Cái này đương nhiên rồi.
– Mọi người rất nhác tập từng bước một. Cứ muốn nhảy thẳng vào bài.
Nên là, tập mãi không được. Sau đây là các bước tập luyện mà mình cho là cần thiết và hiệu quả.
1. Tập cầm sáo: lên youtube serch các cầm sáo để cầm theo, cầm đúng tối đa dù ban đầu hơi ngượng tay. Mọi người có thể tập cái này riêng, không cần thổi, rãnh thì đưa sáo ra mà tập
2. Vừa tập bước 1 vừa cử động tay theo các thế bấm do re mi fa, … Serch google thế bấm cho sáo.
3. Tập thổi kêu nốt si1 (mở cả các ngón) nếu thấy khó các bạn có thể không cần cầm sáo theo bước 1 cũng được, thổi kêu được rồi theo cái thế môi nó kêu mà tập cầm sau.
4. Tập thổi kêu các nốt thấp hơn si1, nếu ngón tay cầm sáo đã tốt thì các bạn chỉ việc bịt dần các ngón phía gần lỗ thổi lại phía xa lỗ thổi đến khi nào thổi được nốt do1 thì thôi. Nếu chưa, dùng băng dính bịt dần lại
5. Khi đã tập được bước 4, nếu cầm sáo đúng tư thế mà thổi không kêu thì có nghĩa là cầm sáo bị hở. Tập lại các bước trước đó.
6. Khi đã hoàn thiện các bước trên, thì tập xông hơi theo clip của bùi công thơm (youtube)
7. Tập vài bài dể lấy cảm hứng
8. Tập lên các nốt cao: nguyên tắc là, thổi rõ tốt do2 sẽ lên được nốt re2,…. nên là cứ từ từ mà tập. Lỗ môi càng bé, lực hơi càng mạnh, thì càng dể lên.
Nếu tập đúng bước, kiên trì 1 ngày 1 tiếng, thì sau một tháng bạn có thể thổi được 1 bài sáo bạn mong muốn, và bài thứ 2 thì rất dể, chỉ việc nhìn cảm âm rồi bấm theo.
Chú ý: khi tập các bạn có thể soi gương để nhìn thế môi của mình đã đúng chưa, đối chiếu với thế môi đúng để sửa, lên youtube nhìn hoặc nhìn bạn bè để xem thế môi của họ
Vấn đề tiêu sáo bị nứt, bị vỡ là vẫn đề quen thuộc trong giới tiêu sáo.
Tiêu sáo trúc thì khó vỡ nhưng lại dể nứt. Tiêu sáo nứa thì dể vỡ nhưng ít nứt hơn. Cây trúc nứa càng già thì càng dể nứt. Híc, thật đau lòng!
Sau đây mình sẽ chia sẽ một vài kinh nghiệm để chống sự vỡ, nứt của tiêu sáo cũng như xử lý sau khi bị.
Cách phòng chống tiêu sáo bị vỡ
Để tiêu sáo không bị vỡ, các bạn có thể quấn dây 2 đầu, quấn dây toàn thân, bọc đồng, bọc inox, bọc cao su, bọc nhựa. Hiện nay, thì phương pháp bọc inox 2 đầu sáo được áp dụng khá nhiều. Tuy nhiên, mình không áp dụng do nó sẽ có ảnh hưởng đến âm thanh của cây sáo và việc khoét đi một lớp võ để bọc inox vào làm cây sáo, tiêu mất tính tự nhiên. Theo một vài quan niệm, thì nếu bọc bằng cao su hay nhựa dẻo sẽ ít ảnh hưởng đến âm sắc hơn, nhưng mình thấy là chưa chắc đã như vậy. Sáo làm bằng cao su thì làm sao âm thanh tốt bằng sáo inox, do vậy, cao su sẽ hạn chế việc phát tán âm của thành ống sáo hơn inox. Cái này mình cũng không nghiên cứu kỹ lắm, vì mình xác định là không bọc, nếu có bọc, mình nghĩ nên bọc một đoạn inox ngắn thôi (tầm 5mm là đủ)
Cách phòng chống tiêu sáo bị nứt
Chọn những ống nứa trúc không quá già để làm tiêu sáo. Cách này thường không được áp dụng, vì nứa già, trúc già sẽ cho âm thanh tốt.
Xử lý vỡ tiếng cây tiêu sáo bằng các phương pháp đặc biệt: như chúng ta thấy, sáo đã chơi được một thời gian (nó nhìn bẩn bẩn, đen đen, nó đã sống qua mùa hanh khô) thì nó dãn nỡ tốt, nên ít bị nứt. Vậy, đây là một cách để chống nứt tiêu sáo khá tốt. Để xử lý vỡ tiếng cây tiêu sáo, thực tế là không có phương pháp nào tối ưu cả. Mình xin chia sẽ một vài phương pháp được một số ít người sửa dụng đó là: ngâm hoặc bôi dầu (một loại dầu gì đó mình cũng không rõ lắm), nó sẽ ngấm vào và làm “mềm” các thớ trúc nứa đi một chút, những ống quá già đanh sẽ bớt đanh đi, và thường thì nó sẽ thâm thâm giống vỡ tiếng, âm thanh cũng có sự thay đổi (khá giống với vỡ tiếng).
Để cây tiêu sáo tránh những chỗ có gió, hanh khô vào mùa hanh khô. Tốt nhất là chơi xong, các bạn cất nó vào túi sáo (túi da có lớp nhung mềm bên trong là tốt nhất)
Làm nóng lòng ngoài tiêu sáo trước lúc thổi khi trời lạnh. Khi trời lạnh, khi hơi vào lòng trong sáo làm nóng sáo, thì sự chênh lênh nhiệt độ giữa trong và ngoài thành trúc nứa sẽ dẫn đến việc nứt tiêu sáo. Vì vậy, chúng ta cần làm nóng đều cây sáo rồi mới bắt đầu chơi.
Quấn dây nhiều vòng trên tiêu sáo. Đây cũng là cách phòng chống nứt hiệu quả, nó được áp dung ở sáo tàu, đặc biệt là dizi Trung Hoa. Tuy nhiên, đối với tiêu sáo Việt mình, phương pháp quấn dây nên hạn chế, do nó ảnh hưởng đến âm sắc cây sáo, tiêu, làm cho sự dần truyền và thoát âm bị cản trở.
Cách xử lý khi tiêu sáo bị nứt, vỡ
Ai cũng biết, nứt thì dán lại, vỡ thì ghép lại. Tuy nhiên, keo 502, quấn dây ( 2 phương pháp hay được áp dụng) thì lại không được lâu và không hiệu quả triệt để vì đã nứt nó sẽ nứt thêm, keo 502 không bền với nước, quấn dây thì không kín hơi.
Các bước xử lý khi bị nứt vỡ
B1. Chặn việc nứt thêm bằng cách cưa, hoặc khoan chặn 2 đầu vết nứt, sau đó dùng keo và mùn, bột trúc nứa, bột gỗ, bột mọt, … để trám vào.
B2. Nếu viết nứt sâu, có thể bị hở ra, thì cần dùng keo để làm kín lại. Các bạn có thể dùng 502, tuy nhiên, khi dán, các bạn cần tì mạnh để 2 mặt nứt nó áp sát vào nhau.
B3. Nếu bị vỡ toang, hoặc vết nứt sâu quá, các bạn có thể dụng các loại keo đặc biệt để dán như keo AB, … (hoặc các loại keo chuyên dụng khác). Thường thì đế gắn các loại keo này, các bạn phải làm cho vết nứt to ra để keo và các phần tử bột trám vào.
Tag: Reset Who Are You School 2015 OST Sheet Piano , sheet piano Reset who are you school 2015, Tiger JK ft Jinsil of Mad Soul Child Reset piano sheet music.
